Kontynuacja edycji krytycznej pism wszystkich B. Prusa

Bolesław Prus bezsprzecznie należy do najwybitniejszych przedstawicieli kultury polskiej jako pisarz, myśliciel, dziennikarz, działacz społeczny. Od ponad 150 lat jego twórcza osobowość stale inspiruje badania naukowe w Polsce i za granicą, projekty artystyczne oraz inicjatywy społeczne.

Celem projektu jest kontynuacja rozpoczętej w 2012 roku Edycji krytycznej pism wszystkich Bolesława Prusa. Finalnym zamysłem całego przedsięwzięcia, którego część II jest integralną partią i wpisuje się w ramy podjętych w części I prac, jest wydanie (w wersji druków zwartych oraz udostępnionych użytkownikom w formacie PDF, z możliwością przeglądania dokumentów online i pobrania na prywatne nośniki) wszystkich dzieł beletrystycznych, publicystycznych, nieopublikowanych rękopisów oraz listów pisarza na bazie specjalnie dla tej edycji opracowanych zasad edytorskich, uwzględniających specyfikę osobowości twórczej pisarza. Podstawą niniejszej partii owej wielotomowej edycji są zachowane rękopisy oraz wydania tekstów za życia pisarza. W skład edycji wchodzą także liczne inedita. Korpus tekstów wyposażony jest w obszerne komentarze edytorskie i rzeczowe. Komentarze rzeczowe służą lekturową pomocą czytelnikom mniej wyspecjalizowanym w odbiorze literatury dawnej.

Celem projektu jest też integracja polskich naukowców (na różnych etapach ścieżki zawodowej) z różnych ośrodków naukowych, specjalizujących się w badaniach nad literaturą XIX i początków XX wieku, rozwój polskiego życia naukowego (wymiana doświadczeń w ramach spotkań edytorów z członkami Komitetu Edycji i ekspertami służącymi swą wiedzą), ugruntowanie doświadczenia i sprawności w prowadzeniu długofalowych, wieloosobowych edycji dzieł dawnych.

W ramach projektu przewidywane jest opracowanie cyfrowego repozytorium z tekstami wszystkich wstępów historycznoliterackich do poszczególnych serii i pojedynczych dzieł w formacie PDF, z możliwością przeglądania dokumentów on line i pobrania ich na prywatne nośniki. Po wyczerpaniu nakładów książek wydanych w ramach wszystkich części projektu założono udostępnienie dzieł w formie ebooków na stronie wydawnictwa. Po opublikowaniu całej edycji celem będzie przygotowanie jej w formie edycji cyfrowej, czemu służą prace prowadzone w I i II części grantu (np. tworzenie bazy komentarzy rzeczowych i osobowych).

Projekt jest kontynuacją zespołowych prac nad edytorskim opracowaniem spuścizny Bolesława Prusa, które trwają od 2012 roku. Inspiracją do ich podjęcia i konsekwentnego prowadzenia jest z jednej strony przekonanie o potrzebie ocalenia od zapomnienia twórczości jednego z klasyków polskiej literatury, z drugiej całościowa prezentacja jego dorobku, która nigdy dotąd w dziejach polskiej humanistyki nie miała miejsca oraz podjęcie wstępnych prac umożliwiających w przyszłości upowszechnienie całościowej spuścizny Prusa w formie cyfrowej. Z myślą o ukazaniu sylwetki Bolesława Prusa — artysty i człowieka — podjęto żmudne prace nad pionierskim opracowaniem notatników, rękopisów i skompletowaniem epistolografii pisarza. W trosce o udostępnienie prac Prusa jak najszerszemu gronu odbiorców wykonawcy dbają o wyposażenie każdej publikacji w ułatwiające odbiór tekstu komentarze oraz wstępy do serii i utworów powieściowych. Do wyspecjalizowanej grupy badaczy literatury kierowana jest część edytorska, prezentująca pełne spektrum wiedzy o kształtowaniu się tekstu w kontekście nowoczesnego edytorstwa, z uwzględnieniem jego innowacyjnych aspektów. Podjętym i kontynuowanym działaniom naukowym towarzyszy świadomość rangi wkładu Bolesława Prusa w formowanie polskiej myśli państwowotwórczej, jego rola w zachowaniu, kształtowaniu i przekazaniu najcenniejszych wartości naszego dziedzictwa narodowego oraz sensowności upowszechniania tych wartości w nowoczesnym społeczeństwie polskim. Bolesław Prus po raz pierwszy zostaje ukazany jako wybitny teoretyk literatury i teoretyk sztuki. Praca nad jego notatnikami — w powiązaniu z takimi obszarami wiedzy, jak psychologia, nauki ścisłe (matematyka, fizyka, astronomia), filozofia, nauki medyczne — otwierają możliwość podjęcia nowych badań interdyscyplinarnych.

W wyniku planowanych zadań badawczych zostanie przygotowanych do publikacji 17 tomów dzieł Prusa. Większość z nich wchodzi w skład serii Edycji, które rozpoczęły się ukazywać w ramach poprzedniej części grantu. Kontynuowane będą prace nad wszystkimi seriami edycji (oprócz serii F Korespondencja pisarza, nad którą prace zostały ukończone w poprzedniej części).

W serii A Humoreski, nowele, opowiadania zostaną opublikowane 3 tomy (utwory z lat 1880–1892).

W serii B Powieści — Faraon (2 tomy) oraz Sława (1 tom).

W serii C Kartki z podróży 1 tom.

W serii D Publicystyka filozoficzno-społeczna i literacka — 2 tomy (materiały z lat 1877–1888)

W serii E Kroniki — 5 tomów (z lat: 1877, 1878, 1887, 1904–1905, 1906).

W serii G - Notatki twórcze — 3 tomy (materiały z lat 1900–1904).

Słownik polskiej krytyki literackiej 1764-1918

Opis

Projekt wpisuje się w pełnym zakresie w założenia programu „Kontynuowanie fundamentalnych prac dokumentacyjnych, słownikowych i bibliograficznych” w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki; stanowi kontynuację projektu Słownik polskiej krytyki literackiej 1764-1918, opublikowanego w formie papierowej i cyfrowej w roku 2016. Jest międzyuczelnianym dziełem zbiorowym badaczy i badaczek stuleci XVIII i XIX, opisującym i problematyzującym istotny i fascynujący, a często marginalizowany w badaniach historycznoliterackich obszar kultury polskiej, jakim była krytyka literacka. Projekt swoim zakresem chronologicznym obejmuje całą rozbiorową formację kulturową od Oświecenia do I wojny światowej i dzięki temu pokazuje instytucjonalną funkcję krytyki literackiej w polskim życiu publicznym, jej zaskakujące oblicza, problemy, motywy, konteksty oraz indywidualne dokonania krytyków w tej dziedzinie. Projekt przynosi modyfikacje i poszerzenie obrazu kultury polskiej, wzbogaca jej kanon o nowe nazwiska oraz udowadnia, że literatura i kultura tej doby nie tylko pełniły ważne funkcje w życiu duchowym społeczeństwa polskiego, ale były też otwarte na inspiracje kultury europejskiej, które w ten sposób współtworzyły.

Projekt stanowi część drugą szerszego przedsięwzięcia, które w części pierwszej obejmowało hasła rzeczowe typu powieść, iluminacja, narracja, autor, itd. W części drugiej wykonawcy projektu zajęli się hasłami osobowymi, kreśląc sylwetki krytyków i powiązane z nimi działania redakcji, wydawnictw, centrów kultury oraz szlaki promieniowania wielkich i małych koncepcji krytycznych. Hasła składają się z biogramu opracowanego na podstawie najnowszych ustaleń (oraz weryfikacji wiedzy zastanej) i szerokiego dostępu do bibliotek, archiwów, zasobów prywatnych, polskich i zagranicznych oraz ze sproblematyzowanego opisu działalności krytycznoliterackiej bohaterów Słownika wraz z bibliografią podmiotową i przedmiotową. Opisano w ten sposób 420 osób, co zajęło łącznie z indeksem ok. 3000 stron. Były wśród nich postaci znane, jak również zupełnie zapomniane, wcześniej nieodkryte, skutecznie zmarginalizowane. Ciekawa jest rola krytyczek w gronie ekspertów literackich. Z reguły okres ich aktywności zawodowej trwa krócej niż w przypadku mężczyzn. Niezależnie od posiadania lub braku formalnego wykształcenia reprezentują one bardzo wysoki poziom, połączony ze swobodą myślenia, inwencją językową, niekonwencjonalnością. Słownik tworzy mocne podstawy do dalszych badań nad krytyką literacką długiego wieku XIX, w pewnym sensie nadrabia zaniedbania tej dziedziny piśmiennictwa.

Rezultaty

Główny rezultat projektu stanowi publikacja w formie książkowej „Słownik polskiej krytyki literackiej 1764–1918 (hasła osobowe)” pod redakcją naukową Teresy Kostkiewiczowej, Grażyny Borkowskiej i Magdaleny Rudkowskiej (Toruń-Warszawa 2024).

Ponadto publikacji towarzyszyć będzie e-book w języku polskim i angielskim przedstawiającym czasopiśmienniczą bazę materiałową Słownika oraz kolekcje cyfrowe związane w treścią Słownika.

Spis haseł

1. Abramowski Edward
2. Asnyk Adam
3. Badowska Idalia
4. Abramowski Edward
5. Barszczewski Jan
6. Bartoszewicz Julian
7. Bartoszewicz Kazimierz
8. Baudouin de Courtenay Jan
9. Bądzkiewicz Antoni
10. Belmont Leo
11. Bełcikowski Adam
12. Bełza Władysław
13. Bem Antoni Gustaw
14. Bentkowski Feliks
15. Berent Wacław
16. Bereżyński Kazimierz
17. Berwiński Ryszard
18. Białobłocki Bronisław
19. Biegeleisen Henryk
20. Bielski Szymon
21. Bogacki Feliks
22. Bogusławski Władysław
23. Bogusławski Wojciech
24. Bohomolec Franciszek
25. Borkowski Leszek Dunin
26. Borowski Leon
27. Breiter Emil
28. Breza Adam
29. Brodowski Feliks
30. Brodziński Kazimierz
31. Brodzki Zbigniew
32. Bruchnalski Wilhelm
33. Brückner Aleksander
34. Brzozowski Stanisław
35. Buczyński Wincenty
36. Bukar Teofil
37. Bukowiński Władysław
38. Buszczyński Stefan
39. Bykowski Ignacy
40. Bytkowski Zygmunt, właśc. Zygmunt Bromberg
41. Callier Aleksandra
42. Cegielski Hipolit
43. Ceysingerówna Helena
44. Chlebowski Bronisław
45. Chłędowska Stefania
46. Chłędowski Walenty
47. Chmielowski Piotr
48. Chodakowski Zorian Dołęga
49. Chodźkiewicz Władysław
50. Chojecki Edmund
51. Chołoniewski Stanisław
52. Choromański Leon
53. Chreptowicz Joachim Litawor
54. Chrzanowski Ignacy
55. Cieszkowski August
56. Cybulski Wojciech
57. Czartoryska Izabela
58. Czartoryski Adam Jerzy
59. Czartoryski Adam Kazimierz
60. Czeczott Witold
61. Czerwieński Bolesław
62. Daszyńska-Golińska Zofia
63. Dawid Jan Władysław
64. Dąbrowski Tadeusz
65. Dembowski Edward
66. Dębicki Zdzisław
67. Dickstein-Wieleżyńska Julia
68. Dmochowski Franciszek Ksawery
69. Dmochowski Franciszek Salezy
70. Dobieszewska Józefa
71. Dobrowolski Adam
72. Dobrzański Jan
73. Drogoszewski Aureli
74. Duchińska-Pruszakowa Seweryna
75. Dyboski Roman
76. Dygasiński Adolf
77. Dzieduszycki Tytus (Philopolski)
78. Dzieduszycki Wojciech
79. Dziekoński Józef Bogdan
80. Dzierzkowski Józef
81. Ehrenfeucht Feliks
82. Eliaszewicz Tadeusz
83. Elsner Józef
84. Endelmanowa-Rosenblattowa Czesława
85. Faleński Felicjan
86. Feldman Wilhelm
87. Feldmanowa Maria
88. Feliński Alojzy
89. Fijałkowski Marcin
90. Fisz Zenon
91. Flach Józef
92. Gadomski Jan
93. Galle Henryk
94. Gasztowtt Wacław
95. Gawalewicz Marian
96. Gloger Zygmunt
97. Gnatowski Jan
98. Golański Filip Nereusz
99. Gomulicki Wiktor
100. Gosławski Maurycy
101. Gostomski Walery
102. Goszczyński Seweryn
103. Górski Artur
104. Górski Konstanty
105. Górski Konstanty Maria
106. Grabiński Stefan
107. Grabowski Edward Zdzisław
108. Grabowski Ignacy Oksza
109. Grabowski Michał
110. Groddeck Ernest
111. Grudziński Stanisław
112. Grzymała Franciszek
113. Grzymała-Siedlecki Adam
114. Henkiel Dionizy
115. Herbaczewski Józef Albin
116. Hoesick Ferdynand
117. Hoffmanowa Klementyna z Tańskich
118. Hołowiński Ignacy
119. Iksowie
120. Ilnicka Maria
121. Irzykowski Karol
122. Iwanowska z Krzymuskich Maria
123. Jabłonowski Józef Aleksander
124. Jabłonowski Wacław
125. Jabłonowski Władysław
126. Jakubowski August Antoni
127. Jankowski Czesław
128. Janocki Daniel Andrzej
129. Janowski Jan Nepomucen
130. Jaroszyński Tadeusz
131. Jasieński Feliks
132. Jaworski Roman
133. Jeleński Jan
134. Jellenta Cezary
135. Jenike Ludwik
136. Jeske-ChoińskiTeodor
137. Kaczkowski Zygmunt
138. Kaliński Hieronim
139. Kaliszewski Julian
140. Kamieński Henryk Michał
141. Kamiński Jan Maurycy
142. Kamiński Jan Nepomucen
143. Kamiński Ludwik
144. Kamiński Mścisław
145. Kantecki Klemens
146. Kaplińska Zofia
147. Karłowicz Jan
148. Karpiński Franciszek
149. Kasprowicz Jan
150. Kaszewski Kazimierz
151. Kawczyński Maksymilian
152. Kelles-Krauz Kazimierz
153. Kenig (König) Józef
154. Kirkor Adam Honory
155. Kisielewska Julia
156. Kisielewski Jan August
157. Kisielewski Zygmunt
158. Klaczko Julian
159. Klimańska Zofia
160. Klimaszewski Hipolit
161. Kłokocki Stanisław
162. Komornicka Maria / Włast Piotr
163. Konarski Stanisław
164. Kondratowicz Ludwik (Syrokomla)
165. Konopnicka Maria
166. Kopczyński Onufry
167. Korotyński Wincenty
168. Korycki Władysław
169. Korzeniowski Józef
170. Korzeniowski-Nałęcz Apollo
171. Kosiakiewicz Wincenty
172. Kotarbiński Józef
173. Kozicki Władysław
174. Kozłowski Władysław Mieczysław
175. Koźmian Andrzej Edward
176. Koźmian Kajetan
177. Koźmian Stanisław
178. Krakow Paulina
179. Krasicki Ignacy
180. Krasiński Adam
181. Krasiński Zygmunt
182. Krasuski Eugeniusz
183. Kraszewski Józef Ignacy
184. Kraushar Aleksander
185. Kremer Józef
186. Kridl Manfred
187. Kropiński Ludwik
188. Królikowski Józef Franciszek
189. Krupiński Franciszek
190. Krzemiński Stanisław
191. Krzymuska Maria
192. Krzywicki Ludwik
193. Kuczalska-Reinschmit Paulina
194. Lack Stanisław
195. Lange Antoni
196. Lelewel Joachim
197. Lemański Jan
198. Lenartowicz Teofil
199. Leser Zygmunt
200. Leszczyński Edward
201. Lesznowski Antoni
202. Leśmian Bolesław
203. Lewestam Fryderyk Henryk
204. Libelt Karol
205. Limanowski Bolesław
206. Lipiński Józef
207. Lorentowicz Jan
208. Lubomirski Edward
209. Lubowski Edward
210. Lutomski Bolesław
211. Lutosławski Wincenty
212. Łagowski Florian
213. Łobeski Felicjan
214. Łoziński Walery
215. Łoziński Władysław
216. Łubieńska Konstancja
217. Łuniewski Kazimierz
218. Magnuszewski Dominik
219. Mahrburg Adam
220. Majorkiewicz Jan
221. Makowski Wacław
222. Makuszyński Kornel
223. Maleszewski Władysław
224. Malewski Franciszek
225. Małecki Antoni
226. Mańkowski Bolesław
227. Marchlewski Julian
228. Marcinkowski Antoni (Nowosielski)
229. Marcinowska Jadwiga
230. Marrené-Morzkowska Waleria
231. Martynowski Franciszek
232. Massonius Marian
233. Matuszewski Ignacy
234. Mazanowski Antoni
235. Méyet Leopold
236. Michaux Aleksander
237. Miciński Tadeusz
238. Mickiewicz Adam
239. Mieszkowski Antoni
240. Miłkowski Zygmunt (T.T. Jeż)
241. Minasowicz Józef Dionizy
242. Minasowicz Józef Epifani
243. Minkiewicz Romuald
244. Mitzler de Kolof Wawrzyniec
245. Mochnacki Maurycy
246. Morawski Franciszek
247. Morstin Ludwik Hieronim
248. Motty Marceli
249. Murray Emanuel Nicolas
250. Nalepiński, Tadeusz
251. Nałkowski Wacław
252. Narzymski Józef
253. Niemcewicz Julian Ursyn
254. Niemirowski Adam Aleksander
255. Niemojewski Andrzej
256. Niemojowski Wincenty
257. Niewiarowski Aleksander
258. Norwid Cyprian Kamil
259. Nowaczyński Adolf
260. Nowiński Józefat
261. Ochorowicz Julian
262. Odyniec Antoni Edward
263. Okraszewski Stanisław
264. Olędzki (Olendzki) Władysław
265. Olizar Gustaw
266. Olizarowski Tomasz August
267. Ordyniec Jan Kazimierz
268. Ortwin Ostap
269. Orzeszkowa Eliza
270. Osiński Ludwik
271. Ossoliński Józef
272. Ostrowski Józefat Bolesław
273. Pajgert Adam
274. Pawelski Jan
275. Pawiński Adolf
276. Pawlikowski Jan Gwalbert
277. Pękalski Wojciech
278. Pieńkowski Stanisław
279. Pilecki Antoni
280. Pini Tadeusz
281. Piramowicz Grzegorz
282. Podbereski Romuald
283. Podczaszyński Michał
284. Podwysocki Konstanty
285. Pol Wincenty
286. Popiel Paweł mł.
287. Popławski Jan Ludwik
288. Porębowicz Edward
289. Potocki Antoni
290. Potocki Stanisław Kostka
291. Prokesch Władysław
292. Pronaszko Witold
293. Prus Bolesław (A. Głowacki)
294. Przecławski Józef Emanuel
295. Przesmycki Zenon
296. Przewóska Czesława
297. Przewóski Edward
298. Przyborowski Walery
299. Przybylski Jacek Idzi
300. Przybyszewski Stanisław
301. Rabski Władysław
302. Rakowska Maria
303. Rettinger Mieczysław
304. Ropelewski Stanisław
305. Rosenzweig Józef
306. Rosienkiewicz Marcin
307. Rosner Ignacy Juliusz
308. Ruszczyńska Maria
309. Rymarkiewicz Jan
310. Rzążewski Adam
311. Rzewuski Henryk
312. Rzewuski Stanisław
313. Rzewuski Wacław
314. Rzętkowski Stanisław
315. Sabowski Władysław
316. Sadowska Maria
317. Sarnecki Zygmunt
318. Sawicka Józefa
319. Sedlaczek Edward
320. Sempołowska Stefania
321. Sękowski Józef Julian
322. Siemieński Lucjan
323. Sienkiewicz Henryk
324. Sienkiewicz Karol
325. Sierociński Teodozy
326. Sierpiński Seweryn Zenon
327. Skrodzki Eugeniusz
328. Skrzynecki Antoni
329. Słowacki Euzebiusz
330. Słowacki Juliusz
331. Sobeski Michał
332. Sobolewski Paweł
333. Spasowicz Włodzimierz
334. Stasiak Ludwik
335. Sten Jan (L. Bruner)
336. Strug Andrzej (T. Gałecki)
337. Struve Henryk
338. Styczyński Jan Gwalbert
339. Suesser Ignacy
340. Suryn Felicjan
341. Sygietyński Antoni
342. Synoradzki Michał
343. Szarota Jan
344. Szczepanowski Stanisław
345. Szczepański Ludwik
346. Szeliga Maria
347. Sztyrmer Ludwik
348. Szukiewicz Maciej
349. Szycówna Aniela
350. Szydłowski Ignacy
351. Szymanowska Natalia
352. Szymanowski Józef
353. Szymanowski Wacław
354. Śliwicki Daniel
355. Śniadecki Jan
356. Świderska Alina
357. Święcicki Julian Adolf
358. Świętochowski Aleksander
359. Tarnowski Stanisław
360. Tetmajer Kazimierz Przerwa
361. Tokarzewicz Józef
362. Topass Jan
363. Tretiak Józef
364. Trzeszczkowska Zofia
365. Turski Jan Kanty
366. Tyszyński Aleksander
367. Ujejski Kornel
368. Urbanowska Zofia
369. Walewska Cecylia
370. Wasilewski Edmund
371. Wasilewski Zygmunt
372. Weyssenhoff Józef
373. Węclewski Zygmunt
374. Węgierska Zofia
375. Wężyk Franciszek
376. Wieniarski Antoni
377. Wilkońska Paulina
378. Winiarski Leon
379. Wiślicki Adam
380. Witkiewicz Stanisław
381. Witowski Gerard Maurycy
382. Witte Karol
383. Witwicki Stefan
384. Wolski Wacław
385. Wolski Włodzimierz
386. Womela Stanisław
387. Woronicz Jan Paweł
388. Woykowska Julia
389. Wójcicki Kazimierz Władysław
390. Wróblewski Walerian
391. Wyspiański Stanisław
392. Zabiełło Aleksander Władysław
393. Zabojecka Maria (Posner-Garfeinowa)
394. Zaborowski Tymon
395. Zagórski Włodzimierz
396. Zahorska Anna
397. Zakrzewski Jan
398. Zaleski Lubicz- Zygmunt
399. Zaleski Wacław
400. Zalewski Kazimierz
401. Załuski Józef Andrzej
402. Zapolska Gabriela
403. Zathey Hugo
404. Zawadyński Tomasz
405. Zawadzki Bronisław
406. Zdziechowski Kazimierz
407. Zdziechowski Marian
408. Zgliński Daniel (D. Freudenson)
409. Ziemba (Ziembicki) Teofil
410. Ziemięcka Eleonora
411. Zmorski Roman
412. Zrębowicz Roman
413. Zyndram Kościałkowska Wilhelmina
414. Żdżarski Augustyn
415. Żebrowski Jan
416. Żeromski Stefan
417. Żmichowska Narcyza
418. Żółkowski Alojzy
419. Żukowski Jan Ludwik
420. Żuławski Jerzy